OGRODOWE ZBIORNIKI WODNE

Zbiorniki wodne są zawsze bardzo atrakcyjnymi elementami krajobrazu parków i każdego ogrodu.

Woda pełni bardzo ważną funkcję zarówno pod względem użytkowym i sanitarnym, jak i estetycznym.

Znaczenie użytkowe ogrodowych zbiorników wodnych jest różne. Mogą one służyć do czerpania wody do podlewania roślin. Można je wykorzystywać do hodowli ryb lub uprawy roślin wodnych. Rzadziej zbiorniki wodne są wykorzystywane jako baseny do kąpieli, uprawiania sportów wodnych itp. W okresie zimy natomiast zbiorniki wodne służą bardzo często jako lodowiska.

Znaczenie sanitarne zbiorników wodnych, jest bardzo duże zwłaszcza tam, gdzie istnieje intensywna zabudowa. Polega ono przede wszystkim na wzbogacaniu powietrza w parę wodną, regulowaniu wahań temperatury oraz na wytrącaniu z powietrza różnych zanieczyszczeń stałych w postaci pyłów. Bardzo skuteczne jest pod tym względem działanie różnych fontann i wodotrysków rozpylających wodę. W bliskim sąsiedztwie większych zbiorników wody utrzymuje się zwykle przyjemny mikroklimat, sprzyjający wypoczynkowi, dlatego też brzegi zbiorników wodnych i przyległe tereny są najbardziej cenionymi miejscami wypoczynku.

Znaczenie estetyczne zbiorników, a ściśle ich lustra wody, polega na tym, że stwarzają one nastrój spokoju i ładu, a przez odbicie w wodzie różnych elementów otoczenia zbiornika zwiększają ich oddziaływanie estetyczne i dekoracyjne.

Ważniejsze rodzaje zbiorników

Dwa główne rodzaje: naturalne i sztuczne.

Za naturalne uważa się zbiorniki, które powstały w naturalnych zagłębieniach terenu o nieprzepuszczalnym dla wody podłożu. Zbiorniki te mają zwykle urządzenia spiętrzające wodę i umożliwiające jej wypuszczanie. Używana do ich napełniania woda może pochodzić ze źródeł naturalnych lub sztucznych

Zbiorniki naturalne zasilane wodami ze źródeł naturalnych mają najczęściej wody przepływające.

Zbiorniki sztuczne tworzy się w dowolnych miejscach przez odpowiednie ukształtowanie brzegów oraz dna. Dno i brzegi powinno być uszczelnione w sposób sztuczny. Zbiorniki te napełnia się zwykle wodą ze źródeł sztucznych.

Wymagania stawiane zbiornikom ogrodowym i ich elementom

Ze względu na duże znaczenie zbiorników ogrodowych w obrębie terenów zieleni oraz duży koszt, budowanie ich lub przystosowanie do celów rekreacyjnych i wypoczynkowych powinno się prowadzić z uwzględnieniem wielu wymagań, dotyczących ich przydatności i trwałości.

Właściwa lokalizacja, którą trzeba wybierać uwzględniając rodzaj podłoża geologicznego i jego właściwości, otoczenie i jego elementy, powiązanie z trasami komunikacyjnymi oraz konieczność zapewnienia dopływu dostatecznej ilości wody i możliwości opróżniania zbiornika.

Kształt zbiornika może być dostosowany do istniejącego ukształtowania terenu.

Powinien być projektowany w powiązaniu z ogólnym charakterem obiektu, założeniami widokowymi, rodzajem elementów otoczenia itp.

Głębokość zbiorników ogrodowych może być różna, zaleca się jednak ze względu na bezpieczeństwo, żeby w części przybrzeżnej głębokość wody nie przekraczała 40 cm..

Pozostałe strefy są zależne od funkcji i sposobu użytkowania (opowiedzieć o strefach).

Wymagania wobec elementów zbiornika dotyczą materiału tworzącego dno i ściany.

Podstawowym wymaganiem dotyczącym dna zbiornika jest zachowanie szczelności czyli możliwie wysokiej nieprzepuszczalności.

Naturalne. W zbiornikach naturalnych dno utworzone przez materiały ilaste lub gliniaste ma tendencję do osuwania się w miejsca niższe, a w zbiornikach o ciągłym przepływie wody lub okresowo opróżnianych materiał dna bywa często rozmywany i spławiany. Dlatego też dno zbiorników naturalnych powinno się umacniać przez pokrycie warstwą gruboziarnistego kruszywa, brukowanie.

Sztuczne. Budowane na gruntach przepuszczalnych powinny mieć dna wykonane z materiałów zapewniających jak najlepszą szczelność i trwałość. Umocnienia i uszczelnienia dna powinno się projektować z uwzględnieniem nacisków wywołanych obciążeniem przez wodę oraz skutków działania niskich temperatur po opróżnieniu zbiornika lub jego zamarznięciu w stanie napełnienia wodą.

Jeżeli zbiorniki buduje się na gruntach niedostatecznie ustabilizowanych, gdzie jest spodziewane osiadanie gruntu, powłoka tworząca uszczelnienie powinna być dostatecznie elastyczna, żeby wskutek ruchów spowodowanych osiadaniem nie pękła lub nie rozrywała się, co prowadziłoby do gwałtownego ubytku wody. Przesączająca się woda może doprowadzić nie tylko do szybszego osiadania gruntu, ale nawet do jego wypłukiwania.

Jakość materiału tworzącego dno zbiornika powinna ułatwiać utrzymanie go w czystości oraz umożliwiać łatwe czyszczenie dna po wypuszczeniu wody.

Zabezpieczenie brzegów powinno uniemożliwiać rozmięka-nie ich i osuwanie się przyległego gruntu w kierunku wody. Niekiedy umocnienie zapobiega też niszczącemu działaniu fali, szczególnie łatwo tworzącej się na dużych, nieosłoniętych od wiatru powierzchniach wód.

Sposób wykonania brzegu powinien umożliwiać wchodzenie do wody i wychodzenie z niej różnym zwierzętom.

Jeżeli w części przybrzeżnej zbiornika przewiduje się uprawę roślin przywodnych, to dopływ wody do tych stanowisk można zapewnić przez wykonanie specjalnych otworów w konstrukcji brzegu. Zależnie od miejscowej przepuszczalności gruntu stanowiska takie mogą być na pewnej głębokości uszczelnione, co zapobiega nadmiernym stratom wody wskutek przesiąkania jej do gruntu.

Sposoby doprowadzania wody do zbiornika

Najprostszym z nich jest zasilanie wodą spływającą ciekami otwartymi z terenów wyżej położonych.

Do zbiorników wodę można też doprowadzać specjalnie wykonanym przewodem, przy czym dopływ jej może być ciągły lub zamykany.

Źródła wody mogą być różne: może to być woda rzeczna oczyszczona lub nieoczyszczona, woda przepompowywana z innych zbiorników wód otwartych lub woda pochodząca z różnego typu studzien.

Opróżnianie zbiorników, w których jest rozwinięta bogata flora i fauna, powinno być ograniczone do minimum, ponieważ z odpływającą wodą traci się występujące w niej organizmy.

Projektując instalację doprowadzającą wodę do zbiornika powinno się przede wszystkim uwzględniać: potrzebną ilość wody, a w związku z tym rodzaj i przekroje (średnice) przewodów doprowadzających, ich miejsce i głębokość prowadzenia, sposób wypływania lub wytryskiwania wody w zbiorniku, punkty umieszczenia zaworów i sposób ich otwierania jak również sposób zabezpieczenia przewodów przed działaniem niskiej temperatury. Wymagania wobec przewodów do odprowadzania wody podczas opróżniania zbiornika dotyczą przede wszystkim ich przekroju i spadków, które powinny umożliwiać swobodne i szybkie opróżnienie zbiornika. Przewody takie wyprowadza się z najniższych miejsc dna zbiornika, a zatem konieczne jest zabezpieczanie ich przed dostawaniem się różnych spływających zanieczyszczeń. W tym celu u wlotu tych przewodów powinno się budować osadniki i odpowiednio nakładane siatki. Zawory zamykające takie przewody powinny być łatwo dostępne, ze względu na potrzebę okresowego ich oczyszczania.

Każdy zbiornik powinien mieć odpowiednie zabezpieczenie, uniemożliwiające podniesienie się lustra wody ponad projektowaną wysokość i wypłynięcie jej poza brzegi

Zbiorniki ogrodowe, w których przewiduje się kąpiele typu brodzenia, powinny być do tego celu odpowiednio przystosowane. Głębokość wody w części przybrzeżnej nie powinna przekraczać kilkunastu centymetrów, a spadek dna powinien być łagodny. Powierzchnia dna oraz elementów tworzących umocnienie brzegu powinna być możliwie gładka. Nawierzchnia terenu przybrzeżnego powinna być wykonana jako dostatecznie gładka, twarda umocniona lub trawiasta o przepuszczalnym podłożu.

Przy zbiornikach dużych, przewidzianych do uprawiania sportów wodnych, jak np. pływanie kajakami, konieczne jest wybudowanie odpowiednich pomostów lub przystosowanie do tego celu umocnienia brzegu. Do przechowywania sprzętu trzeba wybudować odpowiednie pomieszczenia w pobliżu zbiornika.